Która whisky jest najlepsza?

Whisky to nie tylko alkohol. To także historia, kultura i kontakt z naturą. To trunek, który inaczej smakuje gdy jesteśmy w górach, inaczej przed kominkiem, a jeszcze inaczej gdy stoimy nad brzegiem morza. I nie są to puste słowa. Spróbujcie kiedyś.

Gdy w XI wieku irlandzcy mnisi po raz pierwszy zrobili uisge beath (czyt: uiszkebo, słowo to dosłownie oznacza woda życia) absolutnie nie spodziewali się, że napój kiedykolwiek stanie się  popularny na całym świecie. Przez długi czas whisky była napojem robotników, szmuglerów, rybaków i marynarzy. Pozycja tego trunku wzrosła, kiedy grasująca w Europie filoksera (amerykańska żółta mszyca), niemal  doszczętnie zniszczyła plantacje winorośli. Arystokracja i burżuazja poszukiwała więc zamiennika dla cognacu, którego po prostu zaczęło brakować. Tę okazję doskonale wykorzystał Alexander Walker II (syn Johna) wypuszczając na rynek whisky mieszane. Dla szkockiej też bardzo dużo zrobiła królowa Wiktoria, która nie kryła się z tym, że whisky po prostu lubiła. Złocisty trunek miewał lepsze i gorsze dni. Wojny, prohibicja, przepychanki podatkowe między krajami nie raz odbijały się na rynku whisky. Obecnie whisky cieszy się dużym powodzeniem. Nie tylko wśród osób degustujących ten znakomity alkohol, ale również wśród inwestorów.

Artur B. Brzychcy*, ekspert Loży Dżentelmenów zajmujący się m.in. selekcją doborowych whisky oraz doradzaniem w kwestii wyboru whisky inwestycyjnej, mówi: Praca selekcjonera polega na wyszukiwaniu whisky ciekawych, nietuzinkowych i wykraczających poza klasyczny szlif, whisky z jak najlepszych destylarni. Taka whisky musi być niezapomniana: zarówno dla tego, kto ją będzie pił i celebrował, ale też ciekawa dla tego, kto kupi ją do kolekcji lub, aby budować portfel inwestycyjny. Rok 2019 jest bardzo ciekawy pod tym względem. Zdecydowanie jednak, bez odpowiedniej wiedzy, nie uda się z sukcesem ulokować funduszy. Trzeba posiąść pewne wiadomości, aby zarobić na rynku whisky. Zapytany o 3 główne przykazania da osoby, która chciałaby zainwestować w whisky nasz ekspert odpowiedział:
 
Nie można udzielić precyzyjnej odpowiedzi, ograniczając się tylko do trzech przykazań. Jeśli miałbym założyć, że mam doradzać kompletnemu laikowi, to musiałbym zacząć od absolutnej podstawy i przykazania: nie inwestuj w blended whisky.

No więc co to jest single cask i blended whisky?

Odmian i typów whisky jest wiele, ale podstawa jest zawsze ta sama - destylat zbożowy starzony w dębowej beczce przez okres minimum 2 lat (choć w większości krajów minimum 3 lata). Destylat następnie butelkowany jest z mocą nie mniejszą niż 40 %. W większości krajów dopuszczone jest barwienie karmelem, ale whisky dla prawdziwych koneserów nie może być barwione. Odróżnić ją można po etykiecie z napisem „Natural colour”.  Wydawać by się mogło, że przepis jest prosty, a skoro whisky to tylko 3 składniki (zboże, woda i drożdże) to skąd taka różnorodność i tak różne smaki? Wiele cech whisky zależy także od sposobu produkcji (aparatury), wody i regionu. Najwięcej jednak zależy od drewna beczek, w których whisky leżakuje. Właśnie to jest największa magia tego trunku!  Jednak to, jak beczka wpływa na trunek to oddzielna, długa historia…

Fot.: Andrew Seaman/Unsplash

Co to takiego single cask? To whisky pochodząca z jednej destylarni, stworzona tylko i wyłącznie ze słodu jęczmiennego w tradycyjnym miedzianym alembiku, a następnie starzona latami w dębowej beczce. Taka whisky jest wyjątkowa i  nie pójdzie do zmieszania całego rocznika. Zostanie ona zabutelkowana o mocy beczki czyli w okolicach 50 % - 60 %,  w zależności od wieku. Pełna nazwa to single malt cask bottling. Jest to bardziej elitarna i unikatowa wersja single malt whisky.
 
Single malt whisky to także whisky pochodząca z jednej destylarni, i także w 100% ze słodu jęczmiennego i powstaje również w alembiku. Różnica polega na tym, że single malt jest mieszana z zawartością sąsiadujących ze sobą w jednym magazynie beczek (najczęściej z tego samego rocznika, ale także ze starszych) i zabutelkowana w postaci uśrednionej definicji konkretnej destylarni. Jest również najczęściej rozcieńczona do mocy od 40% do 46 % kosztem aromatu i smaku.

Czasami dla tzw.  „wyrównania smaku”  do single malt whisky dolewane są starsze trunki. Whisky z napisem 10 years old single malt oznacza, że w środku mamy whisky nie młodsze niż 10 lat, pochodzące z jednej destylarni i w 100% zrobione ze słodu jęczmiennego, ale nie z jednej beczki i rzadko kiedy z jednego rocznika. Jeśli trunek nie jest produkowany w klasycznych miedzianych alembikach, nie ma prawa do nazwy single malt whisky.  Będzie to wtedy single grain whisky – twierdzi nasz ekspert.

Single grain whisky tworzona jest w jednej destylarni, z mieszanki zbóż, często z dodatkiem kukurydzy i żyta. Najczęściej destylowana jest w aparaturze Coffeya czyli kotle do destylacji ciągłej. Jest to whisky mniej bogata aromatycznie, ale za to miękka i łagodna.

Bleded malt whisky – zwana też na przykład w Japonii pure malt – jest to whisky mieszana, w skład której wchodzą tylko whisky typu single malt bez dodatku single grain whisky.

I wreszcie  blended whisky. Mieszanka whisky typu single malt i single grain. Najczęściej po zmieszaniu trafia jeszcze na krótki czas snu ponownie do dębowej beczki głównie po to, aby wszystkie składniki dobrze się ułożyły.  To są  najpopularniejsze szkockie na rynku.         

Najpopularniejsze whisky na rynku, który kupujemy do konsumpcji to whisky typu blended i to najczęściej dość młoda. W Polsce  sprzedaż tej kategorii alkoholu to blisko 92%. Tylko nieliczni piją whisky single malt, nie wspominając o single malt cask bottling. Ta ostatnia to prawdziwy rarytas. Jedną z takich właśnie beczek w tym roku wypuszcza na rynek Loża Dżentelmenów:

W tej chwili zakończyliśmy nabór inwestorów na świetną 27-letnią whisky Glenmorangie leżakowanej w beczce po sherry. To będzie pierwszy taki single cask na świecie. Jest tylko jedna osoba, która dostąpiła wcześniej niewątpliwego zaszczytu private bottlingu – pierwszy singel cask z Glenmorangie kupił książę Monako, ale to Polacy posiadają najstarsze wydanie tej whisky na Świecie. Loża Dżentelmenów jest niezwykle dumna, że jedna z najbardziej prestiżowych szkockich destylarni zaufała niewielkiej, kameralnej wręcz, firmie z Polski i powierzyła w nasze ręce jeden z swoich najcenniejszych trunków.
 
W kolejnym materiale dotyczącym szlachetnego trunku porozmawiamy z naszym ekspertem o tym, w jakie whisky najlepiej inwestować.
 
***
*Artur B. Brzychcy – założyciel zgromadzenia „specjalistów od dobrego smaku” - Loża Dżentelmenów. Stowarzyszenie to tworzą niezależni, obiektywni i profesjonalni znawcy whisky, whiskey, miodów pitnych, nalewek, cygar, win i kaw, a także eksperci od savoir vire’u oraz dress code’u. Brzychcy jest profesjonalnym selekcjonerem whisky, uczniem Iana Williamsa - jednego z najlepszych malt masterów XX wieku.   Od 13 lat regularnie odwiedza prestiżowe szkocie destylarnie, a od 2014 selekcjonuje beczki najlepszych whisky dla fanów i kolekcjonerów na całym świecie. Znawca kultury i tradycji Szkocji, miłośnik tańca i muzyki celtyckiej.     Odznaczony miedzy innymi Brązowym Krzyżem Zasługi przez Prezydenta RP.